آرتروز چیست و راههای درمان انواع مختلف آن
آرتروز چیست و چه علائمی دارد؟
ارتروز یکی از شایعترین امراض در سراسر جهان به شمار میرود. این بیماری از موارد آرتریت است و افراد زیادی را به خود درگیر نموده است. به طور کلی میتوان گفت بیش از صد نوع مختلف آرتروز( ارتوروز)، تا کنون مورد شناسایی قرار گرفته است. بیماری آرتروز به طور معمول بیشتر در میان زنان مشاهده میشود و با عواملی از قبیل افزایش سن نیز احتمال وقوع آن بیشتر میگردد.
به طور کلی، این عارضه موجب میشود تا غضروفهای مفصلی بدن از بین بروند. بنابراین ،این عارضه به تدریج و به مرور زمان غضروف مفصلی را تخریب میکند. این عامل موجب میشود تا بیمار مبتلا به خود را دچار مشکل کند. وقتی غضروف، دچار نوعی آسیب دیدگی میشود استخوانها به طور مستقیم با هم برخورد میکنند و در تماس و رابطه قرار میگیرند و ساییده میشوند.
بنابراین درد شدیدی در بیمار اتفاق میافتد.این بیماری همانطور که گفته شد دارای انواع مختلفی است که از جمله این موارد میتوان به آرتروز اولیه،ثانویه،دژنزاتیو،التهابی،عفونی،متابولیک و... اشاره کرد.
از طرف دیگر و با یک تقسیم بندی دیگر و بر اساس محل و مفصلی که در معرض آسیب دیدگی واقع شده است، میتوان آرتروز را به انواع آرتروز زانو، دست و گردن و...تقسیم بندی کرد. در ادامه به شرح موارد مختلف و درمان آرتروز از قبیل آرتروز زانو، دست و گردن خواهیم پرداخت.
آرتروز زانو
به طور کلی و بر مبنای آزمایشات انجام شده، بالا رفتن سن عاملی مهم در ابتلا به این عارضه به شمار میرود. اما ممکن است در شرایطی بعضی از افراد جوان نیز به این عارضه دچار شوند. در بسیاری از موارد، مبتلا شدن به این بیماری، پایههای ارثی و ژنتیکی دارد.
اما از طرف دیگر ممکن است دلائلی مانند آسیب دیدگی زانو، عفونت زانو و یا حتی اضافه وزن نیز به بروز این بیماری دامن زند. به طور کلی آرتروز زانو به درد در این ناحیه، خشکی و بی حرکتی و یا تغییر شکل در مفصل زانو منجر میگردد و موجب میشود تا توانایی فرد مبتلا به این بیماری کاهش یابد و راه رفتن و زندگی روزمره و فعالیتهای همیشگی وی، دچار اختلال گردد.
آرتروز زانو به طور قطعی قابل درمان نیست. اما میتوان با انجام روشهایی آن را کنترل نمود و از پیشرفت آن ممانعت به عمل آورد. از طرف دیگر انجام برخی از تمرینات حرکتی ویژه نیز در این شرایط میتواند به کمک بیمار بیاید.
علائم و نشانههای آن
همچنین از طریق به کاربردن روشهایی نظیر تزریق اوزون، تزریق ژل به زانو هم میتوان به تسکین درد ناشی از این بیماری کمک کرد.
1- درد در ناحیه زانو
اصلیترین و مهمترین نشانهای که میتواند فرد را مطلع سازد که دچار نوعی آرتروز در ناحیه ی زانو شده است این است که وی دردی را در ناحیه زانوهای خود احساس میکند. به ویژه این درد هنگامی به سراغ بیمار میآید که فرد میخواهد زانوی خود را حرکت دهد. این شیوه زانو درد در پایان روز شرایط بسیار بدتری پیدا میکند و با استراحت کردن میتوان درد آن را اندکی تسکین داد.
2- خشکی و بی حرکتی در ناحیه زانو
این پدیده به ویژه، پس از استراحت کردن زانو اتفاق میافتد و به شکل بی حرکتی زانو و یا خشکی بیش از حد آن ناحیه، خود را نشان میدهد. پس از گذشت دقایقی با حرکت دادن نرم نرم زانو، این درد رو به بهبودی میگذارد.
3- صدا دادن زانو
فرد مبتلا به آرتروز زانو، در هنگام راه رفتن و یا حرکت دادن زانو، صدایی را از آن ناحیه میشنود. این صدا میتواند شبیه تق تق و یا قیژ قیژ باشد.
4- بزرگ شدن مفصل زانو
بزرگ شدن مفصل زانو در افراد مبتلا به آرتروز زانو، به دلیل جمع شدن زائدههای استخوانی در این ناحیه شکل میگیرد. بنابراین بزگ شدن مفصل زانو میتواند نشاندهنده ی این عارضه در فرد بیمار، باشد.
5- ورم زانو
یکی دیگر از علائم و نشانههایی که میتوان در افراد مبتلا به آرتوز زانو مشاهده کرد ورم زانو است. ورم زانو در این عارضه به دلیل تجمع مایع اضافی مفصلی ایجاد میشود.
علائم دیگری از قبیل خالی کردن زانو به علت ضعف ساق پا و یا عدم ثبات در مفصل زانو نیز از علائم ابتلا به این عارضه به شمار میروند. همچنین محدودیت حرکتی زانو، خم شدن این ناحیه و ضعیف شدن عضلات اطراف زانو نیز از دیگر نشانههایی است که وجود و بروز آرتروز را در فرد بیمار نشان میدهد.
در موارد شدید این بیماری ، این امکان وجود دارد که فرد در حالی که خوابیده است به دلیل شدت درد در این ناحیه از خواب بیدار شود. درد زانو به واسطه آرتروز ممکن است دورهای باشد یعنی برای مدت زمانی علائم آن به صورت کمتری در فرد بیمار، مشاهده شود. این عامل میتواند دلائل متعددی داشته باشد از جمله این دلائل میتوان به کم تحرکی فرد بیمار و یا بی حرکت بودن وی اشاره کرد. در مواقعی نیز شرایطی مانند تغییرات آب و هوایی به ویژه بودن در مناطق مرطوب، میتواند به افزایش درد در ناحیه زانو و یا شکل گیری آرتروز زانو منجر شود. این عامل ممکن است بنا به این دلیل اتفاق بیفتد که ریشههای عصبی در کپسول مفصلی زانو، به تغییر فشار جوی بسیار حساس هستند.
درمان آرتروز زانو
برای درمان این عارضه، داروهای بسیاری توصیه شده است. نکته قابل ذکر در زمینه این بیماری این است که افراد مختلف مبتلا به این عارضه، هر کدام ممکن است واکنشهای مختلفی نسبت به انواع داروها داشته باشند بنابراین لازم است حتما بیمار، در تعامل نزدیک با پزشک معالج خود قرار داشته باشد تا وی تاثیر داروهای مختلف را بر او تست و آزمایش کند و نتیجه بهتری دریافت کند. اما به طور کلی داروهایی وجود دارند که بدین منظور مورد استفاده قرار میگیرند. از جمله این داروها میتوان به موارد زیر اشاره کرد.
1- داروهای مسکن و ضد التهاب
به طور معمول اولین داروهایی که در درمان انواع آرتروز زانو، دست و گردن و... مورد استفاده قرار میگیرد داروهای مسکن غیر مخدر و داروهای ضد التهاب هستند. این داروها در مراحل اولیه درمان این گروه از بیماری ها ، توسط پزشک معالج تجویز میشوند. سادهترین نوع از این مسکنها استامینوفن است.
2- داروهای ضد التهاب غیر استروئیدی
نوع دیگری از داروها که در درمان و تسکین درد ناشی از آرتروز زانو نقش موثر دارند و مورد استفاده بیماران قرار میگیرند داروهای ضد التهاب غیر استروئیدی هستند. از جمله نمونههای پرکاربرد این داروها میتوان به داروهای NSAID اشاره کرد که از جمله انواع این دارو میتوان ایبوپروفن و ناپروکسن را نام برد.
3- کورتیزون
کورتیکواستروئیدها و یا کورتیزونها از جمله داروهای ضد التهاب بسیار قوی هستند که در درمان آرتروز زانو مورد استفاده پزشکان قرار میگیرند. این داروها را میتوان به صورت خوراکی مصرف نمود و یا به صورت مستقیم به مفصل مورد نظر تزریق کرد. تزریق کورتیزون به مفصل، باعث میشود تا التهاب و درد زانو به میزان بسیار چشمگیری کاهش پیدا کند. این داروها نیز مانند سایر داروها دارای عوارض جانبی هستند بنابراین پزشک معالج به طور معمول تزریقات این داروها را برای بیمار در طی یک سال محدود خواهد کرد.
4- داروهای تقویت مفاصل
نوع دیگری از داروها که در درمان آرتروز زانو مورد استفاده پزشکان متخصص قرار میگیرند، داروهای تقویت مفاصل هستند. از جمله این داروها میتوان گلوکزآمین، کوندراتین و.. را نام برد. با استفاده از این داروها بعضی از مواد حیاتی و مفید که به طور طبیعی در غضروف زانو وجود دارند به بدن شخص بیمار رسانده میشوند. از دیگر داروهای درمانی که در درمان این عارضه مورد استفاده قرار میگیرد میتوان به درمانهایی از قبیل فیزیوتراپی، تزریق ژل به زانو، تزریق پی آی پی به زانو، استفاده از زانو بند طبی مخصوص، استفاده از کفش و وسائل کمکی به زانو، عمل جراحی زانو و.... اشاره کرد.برای کسب اطلاعات بیشتر میتوانید به مقاله ی بهترین روش های درمان آرتروز زانو مزاجعه بفرمایید
آرتروز دست
این عارضه نیز از امراض شایع در سراسر جهان است و عده بسیاری از افراد را درگیر نموده است. این بیماری نیز بر اثر از بین رفتن غضروف و در طی زمان به وجود میآید. در نتیجه بروز این بیماری، فرد بیمار، دچار آرتروز دست و یا آسیبهایی در ناحیه مچ دست خود خواهد شد.
به طور کلی میتوان گفت زنان بیشتر از مردان در معرض ابتلا به این بیماری قرار میگیرند. در این زمینه نیز مانند سایر انواع بیماریهای مفصلی از قبیل آرتروز زانو و گردن، عامل سن نقش قابل توجهی دارد. از طرف دیگر عواملی مانند ارث و یا ژنتیک نیز در بروز این بیماری و پیشرفت آن دارای نقشی چشمگیر هستند. به طور معمول این عارضه میتواند از طریق بروز یک حادثه و یا ضربه خوردن به دست نیز اتفاق بیفتد.
لازم به ذکر است که افراد چاق بیش از افراد لاغر در معرض ابتلا به آن قرار میگیرند همچنین افرادی که از سیگار استفاده میکنند نیز بیش از سایر افراد ممکن است به این بیماری دچار شوند.
اما آنچه مسلم است این است که برای درمان این عارضه درمان قطعی وجود ندارد. اما مجموعه روشهایی وجود دارد که از طریق انجام آنها، میزان درد در فرد بیمار بسیار کاهش داده میشود و به تسکین درد وی مدد میرساند. همچنین در جهت کنترل بیماری آرتروز و یا پیشگیری از میزان پیشرفت بیماری نیز میتوان از این داروها استفاده نمود.
درمان آرتروز دست
برای درمان این بیماری و بهبود بخشیدن به درد ناشی از این عارضه، چند روش متفاوت وجود دارد که هر یک از این روشها با توجه به نوع آرتروز دست مورد استفاده پزشک معالج قرار میگیرند. از جمله این روشها میتوان به کمپرس سرد، ورزش کردن و انجام تمرینهای مخصوص برای دست، اصلاح شیوه زندگی، داروهای مسکن و ضد التهاب، جراحی مفاصل و... اشاره کرد.
از جمله روشهای موثر در درمان آرتروز دست، روش جراحی و تعویض مفصل دست است که باید حتما توسط یک پزشک خبره انجام بگیرد.
به طور کلی سه نوع مختلف آرتروز دست وجود دارد که میتواند بر روی مفصلهای دست اثرگذار باشد. این انواع عبارتند از: استئوآرتریت که عبارت است از ساییدگی مفصلی دست، آرتریت روماتوئید که نوعی بیماری التهابی و از زمره بیماریهای روماتیسمی محسوب میشود و نقرس که بر اثر افزایش اسید اوریک خون به وجود میآید. این سه نوع مختلف آرتروز دست، هر یک درمان خاصی دارند. چرا که آرتروز دست بسته به محل ساییدگی به انوع مختلف آرتروز انگشتان دست، آرتروز مچ دست و.. تقسیم بندی میشود.
به طور کلی از طریق اجرای روشهایی مانند کم کردن فعالیتهای سنگین دست، انجام دادن فعالیتهایی که فشار کمتری به دست وارد میکنند، انجام نرمشهای مخصوص برای مچ دست، استفاده از بریس مخصوص، گرم کردن مچ دست، استفاده از داروهای ضد التهاب غیر استروئیدی، تزریق داروی کورتیکواستروئید به مچ دست و... میتوان از میزان درد و التهاب آن کاست.
آرتروز گردن، علائم ، ودرمان آن
آرتروز گردن که به آن اسپوندیلوز گردن نیز گفته میشود اصطلاحی عمومی است که برای تشریح فرسایش دیسکهای ستون فقرات در ناحیه گردن و از بین رفتن آنها، گفته میشود. در حقیقت با کاهش یافتن آب دیسک و جمع شدن آن، این عارضه شکل میگیرد. از جمله علایم بروز این عارضه در فرد میتوان به تشکیل شدن یک برآمدگی و یا زائده استخوانی در لبههای استخوان اشاره کرد. آرتروز گردن از بیماریهای رایج بین افراد است که با افزایش سن تشدید میشود.
علائم بروز آرتروز گردن
به طور کلی میتوان گفت بیشتر از 85 درصد افرادی که سن آنها از 60 سال بیشتر است در معرض ابتلا به این بیماری قرار میگیرند.
الف: صدا دادن مهرههای گردن
از جمله علائم شکل گیری بیماری آرتروز گردن میتوان به حالتی اشاره کرد که در آن فرد بیمار، هنگامی که میخواهد سر خود را به اطراف بچرخاند صدای مهرههای گردن خویش را میشنود و همزمان احساس درد شدیدی در این ناحیه دارد. صداهایی که فرد مبتلا به این عارضه از سمت این ناحیه احساس میکند صداهایی شبیه به ترق ترق و یا صدایی شبیه کلیک کردن است.
ب: درد در ناحیه گردن
درد در ناحیه گردن از مشخصههای اساسی بروزاین بیماری در افراد مبتلا است. این درد میتواند به شانههای فرد بیمار و یا جمجمه وی نیز سرایت کند و آن نقاط را نیز تحت تاثیر خود قرار دهد. در بسیاری از موارد هم درد ناشی از این عارضه، به بازو و یا حتی کف دست بیمار نیز منتقل میشود این شرایط در نتیجه التهاب یکی از عصبها که از کانال نخاعی به بازو امتداد یافته است ایجاد میشود.
ج: سفت شدن گردن، سردرد، سوزن سوزن شدن
از دیگر نشانههای ابتلا به این بیماری دردناک ،میتوان نشانههایی از قبیل سفت شدن گردن فرد بیمار به ویژه پس از استراحت شبانه را نام برد. همچنین سردرد نیز از علائم این بیماری شناخته میشود. سردرد ناشی از ابتلا به آرتروز گردن به طور معمولا در پشت سر ایجاد میشود جایی که دقیقا بالای گردن بیمار است و سپس به ناحیه پیشانی و بالای آن کشیده میشود. بسیاری از افراد مبتلا به آرتروز گردن احساس سوزن سوزن شدن در بخشی از ناحیه بازو و یا دست خود احساس میکنند و یا حتی ممکن است بعضی از مبتلایان به آن، دچار مشکلاتی از قبیل از دست دادن مهارتهای یک دست، ایجاد مشکل در وضعیت راه رفتن، مشکلات مربوط به عملکرد سیستم دفع ادرار و... نیز گردند.
عوامل موثر بر ابتلا به آرتروز گردن
علاوه بر عامل افزایش سن که از عوامل اصلی بروز ابتلا به این بیماری است، چند عامل موثر برای ایجاد این بیماری وجود دارد. این عوامل عبارتند از: بی تحرکی و چاقی، آسیب دیدگی گردن و یا ستون فقرات، جراحی گردن و یا ستون فقرات، لغزش دیسک، حمل مکرر وزنههای سنگین و...
درمان
فیزیوتراپی
برای درمان آرتروز گردن نیز مانند سایر انواع آرتروز میتوان از روشهای داروهای تسکین دهنده، داروهای مخدر، داروهای ضد التهاب و .... استفاده کرد. یکی از انواع این روشهای درمانی استفاده از فیزیوتراپی است که در جهت درمان این نوع از آرتروز تاثیر بیشتری دارد. به طور کلی میتوان گفت وقتی بیمار مورد نظر، به درمانهایی که از طریق انواع مسکن، داروهای ضدالتهاب و... انجام میشود، پاسخ ندهد از روشهای فیزیوتراپی برای درمان او استفاده میشود.
بنابراین در موارد درد شدید و مزمن، پزشک معالج از این روش درمانی سود میبرد. تا بدین وسیله به بهبود حرکتهای گردن فرد بیمار کمک کند و همچنین درد موجود در ناحیه گردن او را تسکین دهد. از طرف دیگر از طریق روشهای درمانی فیزیوتراپی در آرتروز گردن میتوان به واسطه کاهش دادن درد بیمار به انجام فعالیتهای روزانه او مدد رساند. از طریق اجرای روشهای فیزیوتراپی، بیمار تحمل بسیار بیشتری در برابر درد پیدا خواهد کرد و آستانه تحمل او در برابر این بیماری افزایش خواهد یافت. همچنین میزان سفت شدن عضله گردن، با کاهش قابل توجهی مواجه خواهد شد.
به طور کلی روش درمانی فیزیوتراپی که در درمان این عارضه مورد استفاده پزشک متخصص قرار میگیرد از سه بخش اصلی تشکیل شده است که عبارت است از: آموزش، درمانهای انفعالی یا غیر فعال، درمانهای فعال.
روشهای درمانی فعال و غیر فعال در درمان آرتروز گردن
به طور معمول و در ابتدا پزشک معالج، سعی میکند با استفاده از روشهای درمانی غیر فعال که به آنها روشهای درمانی انفعالی نیز گفته میشود، به ریلکس کردن فرد کمک کند. تا از این طریق از میزان درد شدید وی کم کند و یا التهاب ایجاد شده را کاهش دهد. به این روشهای درمانی فیزیوتراپی، روشهای غیر فعال گفته میشود چراکه فرد بیمار در این زمینه مشارکت قابل توجهی ندارد.
روشهای درمانی غیر فعال در درمان این بیماری ،خود شامل مواردی هستند. از جمله این روشها میتوان به روش ماساژ درمانی، گرما و سرما درمانی، درمان دستی، کشش ستون فقرات با تراکشن، لیزر درمانی، امواج مافوق صوت و.... اشاره کرد.
ماساژ درمانی
یکی از روشهای درمان انفعالی که به وفور مورد استفاده پزشکان قرار میگیرد میتوان به روش ماساژ درمانی اشاره کرد. به طور معمول از این روش درمانی برای برطرف کردن اسپاسم عضلانی و یا گرفتگی مزمن عضلات، استفاده میشود. اسپاسم و یا گرفتگی عضلات به دلیل انجام فعالیتهای روزمره به صورت مکرر در فرد بیمار شکل میگیرد.
از طرف دیگر ممکن است به دلیل کشیدگی بیش از حد بعضی از عضلات به ویژه در ناحیه گردن و یا پیچ خوردن آنها، گرفتگی و یا اسپاسم عضلانی اتفاق بیفتد. در چنین حالتی فرد معالج سعی میکند از طریق فشار وارد کردن مستقیم و یا مالش در جهت برطرف کردن و یا آزاد کردن گرفتگی ایجاد شده در بافتهای نرم از قبیل تاندونها، رباطها و عضلات استفاده کند.